Baş dönmesi ile denge bozukluğu yoğun ve stresli şehir hayatında sık yaşanan rahatsızlıklar arasında yer alıyor. Birçok hastalık baş dönmelerinin sebebi olabilirken, iç kulaktaki denge taşlarının oynamasına bağlı oluşan vertigo, kişinin iş ve sosyal yaşamını altüst edebiliyor. Memorial Hizmet Hastanesi KBB Bölümü’nden Op. Dr. Deniz Kaya, iç kulak kristalleri olarak bilinen denge taşlarının neden olduğu baş dönmelerinin tanı ve tedavisi hakkında bilgi verdi.
Ani hareketler tetikleyebilir
İnsan vücudunda dengeyi sağlayan organ iç kulaktır. İç kulakta yer alan kanallarda çok sayıda küçük kum tanesi gibi taşlar bulunmaktadır. Travma, uzun süreli yolculuklar, başın ani hareketleri gibi nedenlerle bu küçük taşlar yerinden oynayarak denge sistemini uyarmaktadır. Toplum içinde iç kulak kristallerinin yerinden oynaması olarak bilinen “Benign Pozisyonel Paroksismal Vertigo (BPPV)” başın pozisyonuyla aniden başlayan, kısa süren ve şiddetli şekilde etrafın dönmesi tarzında gelişen bir baş dönmesi rahatsızlığıdır.
Şiddetli ama kısa sürüyor
İç kulak kristallerinin oynaması tüm baş dönmelerinin % 30’unu oluşturmaktadır. Ani başlayan kısa süren şiddetli baş dönmeleri olarak tanımlanmaktadır. Genellikle başı sağa sola ya da öne arkaya hareket ettirmek baş dönmesini daha fazla tetiklemektedir. Baş dönmesine bulantı, kusma, çarpıntı ve terleme gibi yakınmalar da eşlik edebilmektedir. Bu tipteki baş dönmeleri ataklar halinde ortaya çıkar ve atak aralarında dengesizlikler yaşanabilmektedir.
Tanı ve tedavide bazı özel manevralar kullanılıyor
İç kulak kristallerinden kaynaklanan baş dönmeleri genellikle uzman bir doktor tarafından yapılan muayene ile saptanmaktadır. Hastadan alınan bilgiler ve yapılan denge muayeneleri sonucu tanı netleşir. Hastanın başına belli pozisyonlar verdirilerek göz hareketlerine bakılarak tanı konabilmektedir. Bu manevra bazı cihazlarla da kayıt edilebilse de görüntüleme yöntemleri ve laboratuvar tahlilleri bu durumda çok bilgi vermemektedir.
Tek seansta düzelebilir
Muayenede ilk olarak etkilenen kulak ve denge organının bölümü tespit edilir. Yerinden oynayan denge taşlarını yerine oturtmak için kullanılan bazı baş manevraları yüksek başarı oranı ve düşük risklerinden dolayı genellikle ilk tedavi tercihidir. Bu manevraların değişik tipleri olup, tanı anında düşünülen iç kulak patolojisine göre düzeltici manevra tipi tercih edilmektedir. Hastaların %80-90’ ı bu manevralarla tek seferde düzelmektedir. Nadiren özellikle yaşlı hastalarda ve sağlık problemleri nedeniyle hareketsiz olan hastalarda bu manevraları bir hafta arayla çok sefer yapmak gerekebilmektedir. Evde yapılması gereken egzersizler hastaya tarif edilir.
İlaç tedavisi tercih edilmiyor
Bu tip baş dönmelerinde İlaç tedavisi ikinci plandadır. Baş dönmesiyle birlikte özellikle dengesizlik hissi varsa ilaçların faydası olabilmektedir. Çok daha ağır durumlarda, bulantı-kusmaları olan hastalara bulantı kesici ilaçlar kısa süreli verilebilmektedir. Yalnız bu ilaçların uzun süreli kullanımı hastalığın iyileşmesini geciktirebilmektedir. Tedavi sürecinde ani ve hızlı hareketlerden kaçınmak gerekmektedir
Baş dönmesi atağında yapılması gerekenler
• Hemen yere uzanılmalı ve baş hafifçe kaldırılmalıdır. Düşmeleri önlemek için önlem alınmalıdır.
• Bol sıvı tüketilmelidir.
• Baş dönmesi ataklarında araç kullanılmamalıdır. Özellikle yüksek yerlerde veya ağır makinalarda çalışma yaralanmalara neden olabilmektedir.
• Ani boyun ve baş hareketlerinden kaçınılmalıdır
✎ Mutfağınızın olmazsa olmazı her ürün Karaca’da!
